Katılımcı ve Barışçıl Öğrenme Ortamları için Araçlar

Katılımcı ve Barışçıl Öğrenme Ortamları için Araçlar

Çocukla Barış'ın neye odaklandığını iki kelime ile yazmamız istense, şunlar düşerdi kağıdın üzerine: katılım ve barış.

Hayalini kurup bizi -her anlamda- yollara düşüren, buluşturan; var etmeye çalışırken hem terimizi döktüğümüz, hem de büyüttüğümüz değerlerimiz.

''Birlikte yaşamak ve öğrenmek için neye ihtiyacımız var?'' sorusu, katılımcı ve barışçıl bir öğrenme topluluğu olabilmek adına bizim için önemli bir soru, kolaylaştıran bir başlangıç. Okulların açılmasına, çocuklarla buluşmaya az kala, listeye eklediklerimiz, bu soru üzerine konuşmaya ve bu süreçte güçlenmeye çok katkıda bulunan kitaplar.

Bu listemiz bir yetişkin olarak kendi duygu ve ihtiyaçlarımızla bağ kurmayı, çocuk algısı ve katılımı ile ilgili yeni perspektiflerle tanışmayı, kalabalık bir sınıfta bir ders kazanımı için katılımcı bir ders içeriği geliştirmeyi, zor zamanlarda dahi umudu aktif kılmayı, öğrenmenin ve öğretmenin toplumsal ve siyasal karşılığı üzerinde şaşırtıcı deneyleri içeriyor.

Paylaşmak ve umudumuzu çoğaltmak için.

1-Çocukların Katılımı: Kuram ve Uygulamada Toplum Gelişimi ve Çevre Korumasında Genç Yurttaşları İçermek

Yazan: Roger A. Hart

Çeviren: Tülin Şener Kılınç

Nobel Yayıncılık

“Çocuk katılımı” dediğimizde aklımıza gelen ilk isimlerden biri olan Roger Hart; “katılım merdiveni” ile çocukların ve gençlerin projelere, kuruluşlara, topluluklara farklı derecelerde katılımlarını değerlendiren bir rehber ile konuyu oldukça somutlaştırıyor. (Katılım merdivenini incelemek için: https://www.egitimpedia.com/katilim-merdiveni/)

Kitap çocukların katılımı ciddi bir biçimde ele alınır ve güçleri dikkate alınarak planlanırsa sürdürülebilir kalkınmada çok değerli ve uzun süren bir sürece dahil olabileceklerini gösteriyor. Ayrıca eğitimciler, planlamacılar ve çevreciler için çocukların katılımıyla ilgili uygulamaları ve bunun demokrasi ve sürdürülebilir toplumlar için önemini anlatıyor.

-Çocukların Hakları ve Sorumlulukları

-Katılım için Çocukların Gelişen Kapasiteleri

-Örgütleme İlkeleri

gibi başlıklarda teorik altyapıyı kurarken,

-Çocukların Uygulamada Katılım

bölümünde ayrıntılı örnek olay incelemeleri ile çocuklar tarafından gerçekleştirilen çevresel planlama, tasarım ve yapılandırma başlığında dünyanın pek çok yerinden örnekler sunuyor.

Kitabın son bölümünde yer alan “Yöntemler” başlığı ise biz uygulayıcılar için ilham veren pek çok örnek içeriyor.

2- Etkili Öğretim Yöntemleri : Araştırma Temelli Uygulama

Gary D. Borich

Çeviri Editörü: M. Bahaddin Acat

Nobel Yayıncılık

Etkili Öğretim Yöntemleri kitabı üniversitede henüz öğrenciyken tanıştığımız, bundan 4 yıl önce Bbom okulları oryantasyon programında baş ucumuza koyduğumuz dev bir kaynak.

Öğrenciyken de öğretmenken de en çok güçlendiren kitaplardan biri. İçerisinde: etkili öğretmen, öğrencileri anlamak, sınıf yönetimine demokratik yaklaşım, öğrenci katılımını sağlama, ders planlama, teknoloji entegrasyonu, soru sorma stratejileri, öz yönetimli öğrenme, işbirlikli öğrenme ve değerlendirme gibi bölümler yer alıyor.

Kitap teori ve uygulamayı bütünleştirirken akılda kalıcı tablolar, grafikler sunuyor. Bölüm aralarında yer alan “örnek olay”lar konuyu daha iyi anlamamızı sağlıyor.

Ancak zaman zaman okuduğunuz örneklere yabancılaşabilir, kendi çevrenizden yaşantılar okumak isteyebilirsiniz. Dileğimiz de böyle nitelikli bir kitabı kendi deneyimlerimizle harmanlayıp yazmak olsun :)
Ayrıca yaklaşım olarak da örneklerde çocuğun katılımını öne çıkaran süreçlerin tam zıttı ile karşılaşabilirsiniz. Ödül ve cezayı öneren, öğretmeni merkeze alan cümlelerde durup bir düşünmekte fayda var. Klasik akıma yakın duran bu bölümleri güncellemek, kendi hayatımızdan örnekler bulmaya çalışmak daha yaratıcı olabilir.
Eksikleri de olsa öğretmenliğe yönelik bu kadar kapsamlı ve işe yarar kaynaklar bulmak zor olduğu için biz elimizin altında tutuyoruz.

Son olarak “Mesleki uygulama” başlığında yer alan sorular ise tamamen sizin yolculuğunuz. İçinde konuya dair uygulama soruları yer alıyor. Kitabı okurken defter tutmak kendi sürecinizin dokümantasyonu için iyi bir fikir olabilir.

3- Aklın Çocuk Hali - Zihin Gelişimi Araştırmaları

Derleyenler: Çağla Aydın, Tilbe Göksun, Aylin C. Kuntay, Deniz Tahiroğlu,

Koç Üniversitesi Yayınları

Aklın Çocuk Hali bir grup akademisyen tarafından derlenmiş, çeşitli makalelerden oluşan; hem alanda çalışan akademisyen ve öğrencilerin, hem bu konularla ilgili politikalar üreten profesyonellerin, hem de anne babaların kafasını kurcalayan sorularına cevaplar arayan bir kaynak.

Kitap, kuramsal yaklaşımlardan pratik uygulamalara zengin kaynakçalarla örnekler sunuyor. Zihin gelişimi araştırmalarındaki son gelişmeleri sunmanın yanı sıra Türkçe’de bu konuyla ilgili bulguların tartışıldığı ve karşılaştırmaların yapıldığı bir rehber olma özelliği taşıyor.

Kitabın içeriğinde anadil gelişimi, çocuklarda dil anlama süreçleri, çocuklarda mekansal algının gelişim süreçleri, çocuklukta bellek gelişimi, müzik algısının gelişimi, sembolik oyunun bilişsel gelişimdeki yeri, okul öncesi dönemde ve okul çağında okuma yazma ve matematik gelişimi, dezavantajlı koşullarda yetişen çocuklarda zihin kuramı gelişimi, okul öncesi dönemde teknoloji kullanımı ve öğrenmeye etkileri gibi pek çok bölüm bulunuyor.

4- Şiddetsiz İletişim
Bir Yaşam Dili

Yazan: Marshall Rosenberg

Çeviren: Lalegül H. Ergun

Remzi Kitabevi

Şefkatli Eğitmen Günlüklerimizde bolca işaret ettiğimiz, varlığına şükran duyduğumuz bir kitap; Şiddetsiz İletişim “Bir Yaşam Dili”. 3 yıl önce Başka Öğretmenler Mümkün projesi ile Vivet Alevi, Marshall Rosenberg’in geliştirmiş olduğu bu tekniği 2 günlük bir giriş eğitimi ile sunduğunda çok heyecanlanmış ve etkinlenmiştik. Bugün çocuklarla birlikte paylaştığımız bu yolculuk, o günlerde kendi içimize bir keşifti.

Kitap, şiddetsiz iletişim yöntemiyle gözlem yapma, duygularımızın farkına varma, dinleme, ihtiyaçlarımızı belirleme, rica etme, empati kurma gibi başlıklarda bilgi, pratik ve örnek olaylardan oluşuyor.

Şiddetsiz iletişim her şeyden önce kendimizle kurduğumuz bağ, içimize bir yolculuk olduğu için bu örneklerden bolca yararlanabilirsiniz.

Sınıfınızda yapabileceğiz şiddetsiz iletişim uygulamaları için Şefkatli Eğitmen Günlükleri’ni ve blogumuzda yer alan kendi günlüklerimizi takip edebilirsiniz. (http://www.baskabirokulmumkun.net/?s=%C5%9Fefkatli+e%C4%9Fitmen+olmak+i%C3%A7in)

5- Cahil Hoca

Zihinsel Özgürleşme Üstüne Beş Ders

Yazan: Jacques Ranciere

Çeviren: Savaş Kılıç

Metis Yayınları

‘’Bir zekanın bir başka zekaya tabi kılındığı yerde aptallaşma vardır.’’ ve ‘’Özgürleştirmeksizin eğiten aptallaştırır.’’ gibi bize öğretmenlik edimlerimizi sorgulatan cümleleri içinde barındıran, ufuğumuzu genişleten bir kitap. Zihinsel Bir Serüven, Cahilin Dersi, Eşitlerin Aklı, Küçümseme Toplumu, Özgürleştirici ve Maymunu bölümleriyle eğitimin sosyoloji ve siyaset felsefesiyle bağlantılarını kuruyor ve altını çiziyor, öğrenme süreçlerine dair içerdiği şaşırtıcı deneylerle bilgi hiyerarşini boşa çıkarıyor ve yerine zekaların eşitliğini koyuyor.

Kitabı okudukça, şiddetsiz iletişim kavramlarından da olan eşdeğerlik, gücü birlikte kullanma ve özgürleşme ile sıklıkla bağlantı kurduk. Bu kavramların katılımcı ve barışçıl bir öğrenme ortamı için önemli olduğunu deneyimlediğimizden, onları bir de böylesi teorik zeminde ele almak, bizi zenginleştirdi.

6- Aktif Umut  

Yazar: Chris Johnstone, Joanna Macy

Çevirmen: Nuray Önoğlu

Okuyan Us Yayınları

Aktif Umut, eğitim/pedagoji başlığında karşılaşacağınız bir kitap olmayabilir. Ancak hayat boyu karşılaştığımız olaylarda, çalıştığımız alanlarda ihtiyacımız olan bir kaynak.

“İçinde bulunduğumuz karmaşaya çıldırmadan nasıl göğüs gerebiliriz?” diye büyük bir soru bırakıyor ortaya kapağında.

Yazarları sosyal hareket için gereken manevi yolu tasarlamış bu kitapta.

Aktif Umut, krizlerle yüzleşmek, umulmadık bir dirence tepki gösterebilmek için kapasitemizi nasıl arttırabileceğimizi gösteriyor.

Bu kitap sürdürülebilirlik, çevrecilik, sosyal adalet hareketleri içinde çalışmalarının başarısı konusunda kaygı duyan insanlar için rehber şeklinde sunulsa da çocuklarla çalışan bizler için de önemli bir yerde duruyor.

“İnsan” olarak kendimizle bağlantımızı güçlü tutmak, yeryüzüyle uyum ve barış içinde yaşamak için kitabın başucunuzda durmasını, “Bunu Deneyin” başlıklarıyla egzersizler yaparak umudunuzu canlı tutmanızı diliyoruz.

"Barış bir yoldur." - Öğretmen Köyü Güncesi

Çocukla Barış, ağustos ayında yıldızlı bir gecede üç gün boyunca birlikte çalışmak üzere Öğretmen Köyü’nde buluştu.

Barışın kendisi bir yol olduğundan her buluşmamızda öncelikle birbirimizi görmeye, duymaya çalışarak başlamayı önemsiyoruz. Bu yüzden de ilk günümüzü kendi iç çemberimize ayırdık ve bağlantımızı güçlendiren, bizi tazeleyen paylaşımlar yaptık.

İkinci günün sabahında, köyün orman sınıfında önümüze ihtiyaç kartlarını sıralayarak çalışmaya başladık.

2017’nin Ağustos’unda Çocukla Barış’ın tohumlarını attığımızdan beri geçen bu 1 yılı değerlendirmek adına öncelikle karşılanan ihtiyaçlarımıza bakmak ve bunları kutlayarak çalışmaya başlamak istedik.

Geçen bir yılın sonunda bu kadar çok ihtiyacımızın karşılandığını görmek bizde mutluluk, coşku ve heyecan uyandırdı. Tek tek hangi ihtiyacımızın neye düştüğünü birbirimizle paylaştık.

Öğleden sonra toplantı salonunda çalışma yaptığımız başlıklar altında konuşmak için buluştuk.

Her başlığı “güçlü yönleri” ve “geliştirilmesi gereken yönleri” kapsamında ele aldık.

Geçtiğimiz yıl eylül ayında belirlediğimiz vizyon-misyon ve hedeflerimizi gözden geçirdik. Şefkatli Eğitmen Günlükleri, Barış Kütüphanesi, blog düzeni, sosyal medya, rutin toplantılar, öğretmen köyü ve dernek ile olan iletişim, diğer topluluklarda etkileşim başlıklarında da yaptıklarımızı gözden geçirerek geliştirebileceğimiz alanları belirledik.

Çalışma alanlarımızın güçlü yönlerini görmek geçtiğimiz yıla dair bir değerlendirme yapmamızı sağlarken; geliştirebileceğimiz alanlar yeni hedefleri belirleme konusunda yardımcı oldu.

Bu büyük ve minik minik bir sürü güzel işle dolan poster bizi önümüzdeki yıl yapacaklarımıza dair hedeflerimizi yapmaya çağırdı.

Bunları da kısa vadeli ve uzun vadeli olarak ayırarak iki parça halinde yazdık:

Organizasyon şemasını çizmek, görev paylaşımımızı yapmak ve ufak bir grup da olsak sosyokrasiyi uygulayabilmek amacıyla destek vermesi için Burak’a danıştık. Birlikte süreci gözden geçirerek nasıl devam edebileceğimiz konusunda kolaylaştırıcılık yaptığı için sevgili Burak’a şükranla..

Gün sonunda çıkan tablodan oldukça mutluyduk. Hedeflerimizi tekrar süzgeçten geçirmemizin görev paylaşımında bize kolaylık sağlayacağına karar vererek günü kapattık.

Peki çalışmaların dışında neler oluyordu köyde?

Feyza ve Vivet de bu yıl finanse edilen proje ile ilgili çalışıyordu.

Köye yeni gelen 1 aylık köpüş Bruno hızla büyüyordu, zıpır zıpır koşturuyor, yalnız kaldığında ise viyak viyak ağlıyordu.

Yemeklerimizi keyifle hazırladık. Üçümüz de birlikte mutfakta olmayı özlemişiz. Özenç’in bostandan topladığı patlıcanlardan Özge bir yemek yapıverdi. Ekşimekte olan yoğurdun imdadına yetişen Gülesra ise onu nefis bir çorbaya çevirdi.

Toplanan fesleğenler makarnaya tat oldu, ettiğimiz sohbetler kalpten kalbe yol oldu.

Çalışmamızın son gününe orman sınıfında bağlantı çemberi ile başladık. Belirlemiş olduğumuz kısa ve uzun vadeli hedefleri önümüze koyarak bu yıl Çocukla Barış çalışmalarında emek vermek istediğimiz ve yapılmasını istediğimiz hedefleri ayırdık.

Bu sayede hedeflerimizi sadeleştirip netleştirerek çalışma başlıklarının temel sorumlularını da belirlemiş olduk.

Ortaya çıkan şemada “Şefkatli Eğitmen Günlükleri”ni yeniden okuyup düzenleyerek kategorilendirmek, Barış Kütüphanesi’ne yeni listeler hazırlamak, Öğretmen Köylülerimizi deneyim paylaşımı için desteğe çağırmak, belli aralıklarda online paylaşımlar düzenlemek, etkileşim kurabileceğimiz topluluklarla iletişim kurmak gibi bizi heyecanlandıran pek çok iş vardı.

Hedeflerimizi netleştirip kısa vadede yapacağımız işler için hevesle çalışmaya koyulduk. Özge g-drive’ı toparlayıp biriken dosyaları havalandırırken, Gülesra birlikte geçirdiğimiz anlardan videolar yapıyor, Özenç bunları sosyal medyada paylaşıyordu.

Devamında yaptığımız çalışmaları bilgisayara geçirerek dokümante ettik. Yeni blog tasarımımıza karar verip düzenlemeye koyulduk.

Akşam yemeğini ormanda yiyebilmek için piknik sepetimizle yola koyulduk ve gün batımında baştankaraların şarkıları eşliğinde dut ağacının altında şiirler okuyup sohbet ettik.

Çalışma planımızı tamamladığımız 3 günün ardından sevgili Bediz’in hazırladığı “Şefkatli Eğitmen” modülü için köy topluluğumuzdan başka canlarla çemberlere oturduk.

Arda kalan zamanlarda ise blog tasarımları, günlüklerin yeni halleri ve Barış Kütüphanesi’ne yeni bir liste için çalışmaya devam ettik.

Çalışma bittiğinde ayrılmadan önce geçirdiğimiz bu güzel 5 günü denize atlayıp kutladık. Geçen yıl bu zamanlar oturup Çocukla Barış’ı konuşmaya başladığımız yerde gün batarken kapanış çemberimizi yaptık.
Gülen gözlerimiz tek karede ölümsüzleşsin diye fotoğraflarımızı çeken Hakan'a da buradan teşekkürler.

Üç kişi başlayıp kalabalıklaştığımız, paylaşmanın tadına vararak yeni hayallerle köyden yollarımıza doğru ayrıldığımız bu günler bizde taze bir heyecan, sevinç ve mutluluk yarattı.

İyi ki birlikte üretmenin gücüne inanmışız da bu yola çıkmışız.

Bodrum, Ağustos 2018